• Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya
    • Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya
    • Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya
    • Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya
    • Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya
Üyelik Girişi
Videolar

Yeni Yayımlanan Kitaplar

   

İsmail Haqqi His Life Works and Views
Bayram Ali Çetinkaya
İNSAN YAYINLARI

ibn rüşd (1. cilt) (uluslararası ibn rüşd sempozyumu bildirileri) doğu-batı ilişkisinin entelektüel boyutu ibn rüşd'ü yeniden düşünmek



ibn rüşd (2. cilt) (uluslararası ibn rüşd sempozyumu bildirileri) doğu-batı ilişkisinin entelektüel boyutu ibn rüşd'ü yeniden düşünmek




Dini ve felsefi metinler: Yirmibirinci Yüzyılda yeniden okuma, anlama ve algılama

Bayram Ali Çetinkaya(Editör)

Doğu-Batı: İki Dünyanın Buluştuğu Noktada Düşünce Günleri



İzmirli İsmail Hakkı
Bayram Ali Çetinkaya
 İNSAN YAYINLARI



15 TEMMUZ DESTANI
Bayram Ali Çetinkaya
bacetinkaya@hotmail.com
Deizm Nedir? Deist Kimdir? (2)
18/09/2019


17.09.2019 00:02

 

Deistlerden bahseden ilk kişi, on altıncı yüzyılın reformist düşünürü Pierre Viret olmuştur. O, Instruction Chrestienne (Cenova 1564) adlı kitabında bu grubun adını vermektedir. Ateist olmadıklarını vurgulamaya özen gösteren bu grup, kendilerini deist olarak isimlendirmişlerdir. Ancak Tanrı’ya inanan bu deistler, her şeye rağmen, İsa Mesih’i ve Hıristiyanlık öğretisini reddeden ateistler olarak itham edilerek zındık, dindışı ve heretik olarak suçlanmaktan kurtulamamışlardır (Aydın Topaloğlu, “Ateizm”, Din Felsefesi, ed. Latif Tokat, Ankara 2018, 151).

On yedinci yüzyılda doğa bilimlerinin hızlı ve kapsamlı bir gelişme göstermesi, deizmin temellerini güçlendirmiştir. Özellikle Newton, Kopernik, Kepler ve Galile gibi bilim filozoflarının güneş merkezli evren anlayışını benimsemeleri, varlığa bakış açısını değiştirmiştir. Bu bilim adamı ve filozoflara göre, evren kendine yeterli bir makinadır. Tıkır tıkır çalışan bir saat gibi işleyen büyük bir makine olarak evren ve onda meydana gelen her olayın mutlak ve mekanik ikna edici bir izahı vardır.

Bu muazzam makinada, yasaları ihlal eden veya durduran mucize ve doğa üstü olaylara yer yoktur. Kendi kendine mükemmel işleyen bir mekanizma olarak evrenin kendisi bir mucizedir. Bu öncüllerden hareket eden deistler, Tanrı’nın bu makinayı düzeltme ve onarma gibi müdahalelerini imkân dışında görmektedirler. Aksine bir makine veya eserin kendisi mükemmel ise, onun yaratıcısı veya meydana getireni de onun gibi mükemmel varlık Tanrı’nın olması bir zorunluluktur.

Deistlere göre, Tanrı, bu muazzam makinayı yapan bir mühendis, bu saati yaratan bir saatçidir. O, bu saati kusursuz ve en iyi prensiplerle yapmış ve harekete geçirmiştir. Dolayısıyla evrenin, Tanrı’nın müdahalesine bir ihtiyacı kalmamıştır. Bu tezler, Newton gibi bilim filozofları tarafından ileri sürülmüştür. Buna göre, doğanın yasaları, mucize gibi olağanüstü hallere ihtiyaç bırakmayacak kadar mükemmel ve muazzamdır.

Aslında deizm, Tanrı ile insan arasındaki sıkı ve sürekli ilişki ve irtibatı koparmakta bir sakınca görmemektedir. Deizme göre, insanların hayatları ve olaylar, Tanrı’yı ilgilendirmemektedir. Bu da sonuçları itibariyle ibadet, dua ve ayinleri anlamsızlaştırmaktadır. Nihayetinde iyiliklerin ortaya çıkması kötülüklerin def edilmesi gibi amaçlarla yapılan dua ve kutsalın aşkınlığı yerle bir olmaktadır.

Hıristiyan kültür ve uygarlığı içinde ortaya çıkan deizm, gerçekte Tanrı ile insan arasında aracı bir rol iddiasındaki Kilise’nin varlık sebebini de ortadan kaldırmaktadır. Böylece Tanrı’ya seslerini duyurarak O’ndan kurtuluşu talep etmenin koşulu olan Kilise’ye müracaat etmenin bir karşılığı bulunmayacaktır (Ahmet Arslan, Felsefeye Giriş, Ankara 1994, 153).

Sonuç itibariyle Tanrı ile insan arasındaki mutlak ilişki olan vahiy, peygamberlik, ilahî elçilik, nübüvvet gibi kutsal irtibatlar, deizm ve deistler için bir anlam ifade etmemektedir. Ancak hakikat iddiasındaki tevhid dini İslâm, Allah’ın ilahî vazifeyle görevlendirdiği ve iradesiyle seçtiği, kendileriyle vahyi gönderdiği peygamberleri, seçkin ve aziz Elçiler olarak kabul etmektedir.

Yaratan ve yaratılan arasındaki mutlak ve devamlı olan irtibat, ilk peygamberden Son Peygamber’e (s) kadar devam etmiştir. Varlık âlemindeki her olay ve olgu, onu yoktan var eden Hüdâ’nın iradesiyle gerçekleşmektedir. Yaratıcı ile yarattıkları arasında ilişki, ilahî iradenin dilemesiyle sonsuz, sınırsız ve süreklidir.

Allah’ın izni ve iradesi olmaksızın ‘bir yaprak dahi düşmez’. Yapılan dualar, O’nun izniyle mutlak bir ‘karşılık görür’. İfa edilen ibadet ve zikrin her daim Yaratan nezdinde bir mukabelesi söz konusudur. En büyük zikir olan Kur’ân’ın okunması, namazın eda edilmesi ve diğer ibadetlerin yerine getirilmesi Sonsuz ve Sınırsız Hakikat olan Hakîm ve Aziz Allah’ın bir lütfu ve ikramıdır.



733 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

Emin Kişi ve İstikamet - 06/08/2021
Güvenilir mü’minin dili, küfür, lanet, kaba ve çirkin sözden uzaktır. Haya ve edep emin kimsenin şahsiyetini inşa eder.
Minberlere Ruh Veren Usta - 03/08/2021
Abdestli olarak eline aldığı ceviz ağacından üretilmiş kerestelerine şekil verir ve onlara ruh katar.
Güven dili ve hakikat - 29/07/2021
Güvenin olduğu hallerde fitne ve fesat yoktur. Güven zulmü yok eder, zâlimi hareketsiz bırakır.
İbrahim'in Yakarışı - 21/07/2021
İbrahim’in imtihanları yakarışlarının bir sınavıdır. Her dua ve yakarış İbrahim’i yeni bir imtihan ve mücadeleyle karşı karşıya bırakır.
Zaman ve Ezan - 21/07/2021
Akıllı ve başarılı kimse, ömrünü ve zamanını fayda üzerine kuran kişidir. O bilir ki; zaman, sahip olunan en değerli hazinedir.
Zaman ve Ezan - 07/07/2021
Zaman, hızlı geçen bir akıştır/süreçtir. Hız arttıkça zaman azalmaktadır.
Zamanın Kıyameti - 04/07/2021
Ömür, ilim, mal, beden, zamanla doğrudan ilişkilidir. Ömür insana ve varlığa faydalı ise, zaman bereketli geçmiş demektir.
Zamanın değeri(ni ölçmek) - 23/06/2021
Zamanı değerlendirmek, irade ve tercihle gerçekleşmektedir. Dikkat edilmesi gereken husus, her şeyi uygun bir vakitte ve yeri geldiğinde yapmaktır.
İdealist muallimler - 18/06/2021
Eğitim sisteminin gerçekleştiği ortam, mekteptir. Ancak mektep, hayatın kendisidir.
 Devamı
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi2
Bugün Toplam169
Toplam Ziyaret146253
Etkinlikler
YENİ ÇIKAN ESERLER
                                               






                                             


                                               
                                                                                        
                                                      
                                                   
     





Yayımlanan Eserler


Sayıların Gizemi ve Tasavvufun Dinamikleri
Bayram Ali Çetinkaya
İnsan Yayınları


   İlkçağ Felsefesi Tarihi
Bayram Ali Çetinkaya 
İNSAN YAYINLARI









Yitik Bilgi ve Hikmet
Bayram Ali Çetinkaya





İslam Medeniyetinin Dinamikleri
Bayram Ali Çetinkaya
 İNSAN YAYINLARI



İrfan ve Hikmet Peygamberi 
Bayram Ali Çetinkaya
   İNSAN YAYINLARI
   



   Şems-Mevlana Dostluğu
     Bayram Ali Çetinkaya
     İNSAN YAYINLARI
      


Medine'den Medeniyete

Bayram Ali Çetinkaya
İNSAN YAYINLARI