İlim, bilgiyi elde etmek üzere çıkılan uzunve meşakkatli bir yolculuktur. Aşkla başlayan bu yolculuk, zihin ve kalbinbeslendiği büyük manevî zevki vermektedir.

Bilgiye; sabır, sebat, istikrar ve sevgiyleulaşılır. Bunlardan biri eksik olursa, ilmin amaçları ve gayeleri yerinegelmemiş demektir. Bu kapsamda ömrünü ilme adamış olan bilge âlim FuatSezgin’in ilim taliplilerine tavsiyeleri dikkat çekicidir.

İlim yolculuğuna çıkan kimse, öncelikle zühdsahibi olmalıdır. Dünyevî çıkar ve menfaatler, ilimle bir araya gelmez. Ziraaşırı dünyevileşme, ilmin düşmanıdır. İlim adamı, dünya nimetlerine aşırıderecede kapılmayan kanaatkâr insandır. O bilir ki, asıl zenginlik bilgi vegönül/kalp zenginliğidir. Dolayısıyla amaç haline getirilmeye çalışılan hertürlü maddî güç, ilme ulaşmayı engelleyen bir çengel ve zincirdir.

Sabır, ilim tâliplisi için bir pusuladır.Yönü ve istikameti bulmanın formülü, çalışılan saha ve konuda sebat etmektir.Bir konu ve problem üzerinde son sınırlara kadar ulaşılmadan vekapasite/potansiyel kullanılmadan, araştırmada istenilen ve beklenen hedeflereulaşılamaz. Onun için ‘güzel sabır’ ve onu takip eden şükür, bilinmeyenin öğrenilmesineve öğretilmesine kapı aralar. Bilinmeyeni keşif, yanlış bilineni düzeltme,ancak sabrın genişliğine teslim olmakla elde edilir.

Bilgi seyahati, salt bilim için değildir.Kutsaldan uzak bilgi, insana faydalı olmayan bilimsel sonuçlar doğurabilir. Bunoktada, elif gibi tevhidin istikametinde yol almak gerekir. Nitekim bilgi ve biliminkardeşi hikmettir; ve hikmetin başıda, Allah korkusu değil midir?!

Bilim dünyasında her türlü söz, hareket vedavranış, insanların yararına yönelik olmalıdır. Bunun için de, faydasızbilimden Hüda’ya sığınmak ve yararlı bilgiyi elde etmek için çaba sarfetmekelzemdir. Bu da, el-Alîm’in (Her Şeyi Bilen) bilgisinden (marifetullah) mümkünolduğunca nasiplenmekle gerçekleşir.

İlim; öğrenmek, öğretmek ve dinlemeklekazanılır. Bunun yolu da, okumaktan geçer. Ciddi, seçici ve bilinçli okumak,başka meşgalelerden uzaklaşmakla gerçekleşir. Akıl, zihin ve kalbin konusu hazve menfaat üzerinde olursa, ilmin şartları oluşmamış, yol işaretleri takipedilmemiş olur.

İlmin kapısı, aşağılık kompleksindenkurtularak özgüvenin emin limanlarına demir atmakla açılır. Yoğunlaşarakçalışılan her konu ve mesele, çözümlenmezse bile semeresi bol olur, bereketlineticeleri doğurur. Sinik, korkak, cesur olmayan zihinler, başka akıllarıngölgesinden kurtulamazlar. Bu marazî halden uzaklaşamayan da meyve vermez, yaniüretemez. Düşüncesi kısır ve kadük kalır, derece atlayamaz, tekamül edemez veasla özgünlük mertebesine yükselemez.

Özgüvenin varlığı, ‘bilgi serüveni’ndebüyük bir zenginliktir. Ancak aşırı özgüven, hata ve yanlışlıklarınarkadaşıdır. Yanılma ve yanlış anlamalar, kibir ve gururun yol arkadaşlarıdır.Bu durumda yolculuk, şeytanla yapılan bir seyahattir.

İlim; gurur, ucup ve kibirle asla yan yanagelmeyecek kadar üstün bir değerdir. Bu anlamda ilim, hem bir değer, hem de birbilgidir. Onu şerefli kılan, kutsalla olan ‘aşkın’ ilişkisidir. Bu kapsamda Peygamberlerinmirası, ilim erbabına bırakılmış kıymetli bir verasettir.

Bir peygamber mirasçısı olarak FuatSezgin’e göre, bilim, sadece kitaptan değil; aynı zamanda hocadan da öğrenilenbir kazanımdır. O, bu çerçevede Müslüman ilim taliplerine yönelik olarak; Müslümanlarınbilime katkılarını görerek, aşağılık duygusundan uzaklaşmalarının gerektiğinivurgular.

Şahsiyet itibariyle ciddi bir özgüvene sahipbilim adamı olarak Sezgin, çalışmalarında mübalağaya kaçmadan her konuda herkesehakkını vermekte hassasiyet göstermelerini önerir.

Kaynaklarını vermede titizlik gösteren‘yitik hazinenin kâşifi” olan Sezgin, çalışmalarının ana gayesini şöyle özetler: “Benim mensubu olduğum bir ilim, kültürve medeniyet dünyası var. Bizler, öksüz ve sahipsiz değiliz.  Çok derinlere inen sağlam bir medeniyetebeşiklik etmişiz. Fakat yüzyıllardır bu medeniyetin görmezden gelindiğini,hakkının yenildiğini, tahkir edilip bütün yaptıklarının da elinden alındığınıve ona zulmedildiğini gördüm.  İslâmmedeniyetinin bu göz kamaştıran birikimini ve dünya bilimine yaptığı büyükkatkıları, bunun farkında olmayan dünyaya tanıtmayı gaye ittihaz ettim. Bugayretimin bir kısmı, sadece bilim dünyasına hizmet, ama diğer çok mühim birgayesi ise, koskoca bir İslâm âleminin yitirmiş olduğu kendine hürmeti, güvenive insanlık tarihindeki yerini hatırlatarak kaybettiklerini iade etmekiçindir.” (İrfan Yılmaz, Yitik HazineninKâşifi Fuat Sezgin, İstanbul 2009)

Doksan dört yıllık ömrünü ilimyolculuğuyla şereflendiren Sezgin, yirmi dört saatlik günün yaklaşık on yedisaatini çalışarak geçirdiğini ifade etmektedir: “Bir de, benim çalışma yılım365 gündür, haftam 7 gündür. Ben cumartesi ve Pazar günü bile sabah saat7.30’da enstitüdeyim.” (Fuat Sezgin, BilimTarihi Sohbetleri, söyleşi: Sefer Turan, İstanbul 2019)

Hâsılı, Müslüman ilim tâliplisi ve erbabı,bilim seyahatinde yabancı dillere vakıf olmalı (en azından medeniyet dilimizArapça ve bir Batı dilini bilmeli), metotlu ve istikrarlı bir şekilde çalışmalıdır.Bunu yaparken özgüven elbisesi içinde, sabır ve cesaret ile dünyevîtakıntılardan uzaklaşarak bilimin/bilginin zengin dünyasına hicret etmelidir.