Dünden Gerleceğe Münevverler Gözüyle Kültür Meselelerimiz başlığı altında sürdürülen Boğaziçi Sohbetleri çalışmasında Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya "Kültürümüzde İrfan Geleneği ve Geleceği" başlıklı bir yazı kaleme almıştır.

02.06.2021

Ahlâkı teminat altına alan kültürdür. Gücü ve kuvvete dayanan emperyalizm ise millî kültürü yok etmenin yöntemlerini geliştirmeye çalışmaktadır. Maarifin temeli oluşturan kültür, millî ve yerlî olma özelliğini yitirince, yeni nesil ve gençlik büyük bir açmazın içine düşmektedir. Eğitim sistemi de bilerek veya bilmeyerek fiziği, yani maddeyi, ahlâka önceleyerek gençliğimizi rotasız ve pusulasız bırakmaktadır. Nitekim Topçu bu hususu şu şekilde ifade etmektedir: ‘Amerikan kültür ve zihniyeti, İslâm ruh ve ahlâkını büyük ve ebedî eserlerine musallat olmuştur. Yarım ilim ve yarım ahlâk felaket getirebilir.’ İlim, ahlâk, felsefe ve din birbiriyle bir karşıtlık içinde değildir. Manevî yükselişi gerçekleştirecek bu yüce sahalardır. İşte bu noktada filozofumuzun asıl gayemizi ve davamızı hatırlatması önemlidir. Davamız, hakikatin kurtulması, yaşantımıza hâkim olup yön vermesidir.

02.06.2021

Eğitim sistemindeki sorunlara ise, Nurettin Topçu, programların kavranamayacak kadar yüklü olduğu tespitiyle başlatmaktadır. Derslerin sayısının çokluğu, dolayısıyla bu kadar ağır yükün talebe zekâsına getireceği handikaba işaret etmektedir. Ona göre, zekânın büyük bir ambar olmaktan ziyade, ince ve keskin bir kılıç haline gelmesi orta öğretimin asıl işidir. Gençlere fikir hamallığı getiren husus, Topçu’nun çözümüyle, derslerin müfredatının azaltılmasıyla mümkündür. Ona göre, birçok kollara ayrılan bir lise programı yapılmalıdır. Öncelikle edebiyat ve fen kollarına ayrılan lise programı, daha sonra alt programlara bölünmelidir. Mesela, edebiyat kollarında, felsefe ve tarih dersleri ağırlıklı yer tutmalıdır. Edebiyatın ikinci kolunda ise, dil, edebiyat ve yabancı dil dersleri hâkim olmalıdır. Fen kollarında ise, fizik, kimya, biyoloji varken, diğer kolunda matematik dersi ağırlıklı olarak bulunmalıdır.

29.05.2021

Şahsiyetin sahibi çocuğa, gelenek ve köklerimizin getirdiği saygı ve hürmet duygusu verilmelidir. Hürmet duygusu, ‘alçaltma, kendini inkâr ve eksiltme değildir.’ Çünkü onun içinde insanlık cevheri bulunmaktadır. Sevgi ve hayranlık, hürmet duygusunu geliştirir. Bundan dolayı ahlâk terbiyesinde ilk yapılacak husus, hürmet duygusunu ve alışkanlığını kazandırmaktır. Hürmet, beraberinde vicdan ve merhametin de taşıyıcısı olmaktadır. ‘Yaratıcı ıstırap’ ifadesini kullanan Nurettin Topçu, bununla hizmet, vicdan ve fedakârlık duygusunu taşımayı kastetmektedir. Merhamet duygusu, ilkokul çocuğu için geleceğin ahlâklı, olgun insanı olma karakterini kazandırır. Bu açıdan ilkokulun asıl amacı ve nihaî gayesi, ‘şahsiyet sahibi insan yetiştirmektir.’ Aksi takdirde ‘makine kadar gaddar ve merhametsiz, kindar ve hürmetsiz bir nesil yetiştirmek’ zorunda kalmamız kaçınılmaz hale gelir. Burada ilkokulla birlikte hayatla mücadele içinde olan çocuğun modeli, muallimdir.

23.05.2021

İnsan fidanına ruh aşısıyla hayat veren muallim, her türlü bilgiyi öğretmez. Vazifesini bilen muallim, ihtiyaç duyulanı öğretir. Lazım olanı belletir. Hayat serüvenine hazırlar. Realite ve ideal onun ilkeleridir. Tıpkı peygamberler gibi, ruh tabipleri olan muallimler, ruhların kurtarıcılarıdır. Erdemli ve hikmet erbabı şeyhler ve mürşitler, tıpkı Hoca Ahmet Yesevî gibi, fazilet okulunda erdemli insan yetiştirirler. Hayatın anlamını çözen insanlar, ruhumuzu aşılayan hekim gibi olan muallimlere muhtaçtırlar. Ruh dünyası, duygu, bilgi ve irade bölgelerindeki hasarları, muallimlerin müdahalesiyle/rehberliğiyle çözümler. Aksi takdirde Nurettin Topçu’nun söylediği gibi, ‘şayet bunlardan bir kısmı ihmal edilirse ruhî yapı buhran içinde kalır, sayıklar ve kendine gelemez. Duygular sahasında eğitim en küçük yaşta başlayacaktır. Kalbe yapılan ilk aşı, merhamet aşısıdır.’

16.05.2021

İbadet ve kulluk, orucun ruhudur. Ruh ve beden, bütün irfanî ve zâhid kulluğunu oruçla yaşar. Oruç, ruhu yüceltir, bedeni kulluğa hazırlar. İtaat ve rızayı gönüllü kabul eden oruç, ibadetle zenginleşir. Tefekkür, tezekkür, tilavet, zikr, fikr, muhasebe, murakabe, ibadetin türleridir. Lisanî, kalbî ve zihni ibadet, ramazanda en yüksek zirvesini gösterir. Yalancı ve sahte bütün kapılar, orucun anahtarıyla kapatılır. Şehvet, şeytan ve nefsin tüm hazları, orucun manevî murakabesi altındadır. Şuur ve bilinç, uyanık ve müteyakkız hallerini oruçla kazanır. Dimağ ve zekâ, oruçtaki ibadetle keskinleşir. Ramazan ibadeti, sadece oruç değildir. Oruç, ibadetlere kendi haliyle bir rota çizer. Allah’ın rızası, bu yol istikametinin levhasıdır. Bu levha yanlış istikametleri gösterirse, beden ve ruhtan meydana gelen kul, yeni rotalar arar ki, orada tevhit yoktur. Hakk’ın birliği yerine, batılın çokluğu hüküm sürer.

16.05.2021

Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya, 10.05.2021 tarihinde Müslüman'ın toplumsal sorumluluklarının konuşulacağı Trt Diyanet'te yayınlanan Bereket Vakti programına katılacaktır.

08.05.2021

Yardım, iyilik ve hayır oruçla daha bir güzel ve bereketlidir. Bereketi en güzel, infak tarif eder. Mal ve servet vermekle artar, ziyadeleşir, başka gönüller inşa eder. Umutsuz ve solgun yüzleri, infak neşelendirir, güldürür, sevindirir. Hayata tutunmayı sağlar, ümitsizlik ve yeisin çaresizliğinden kurtarır. Vereni yüceltir, ona malın ve mülkün gerçek Sahibi’ni hatırlatır. Malik olduklarının birer emanet olduğunu aklına getirir. Alan muhtacı ise rahatlatır, yaşama bağlar. İhtiyaç sahibine de Rızık Vereni düşündürür. Mutlu ve huzurlu erdemli bir cemiyet, infakla paylaşmakla kurulur. Zenginlik ve servetin belirli ellerde toplanması, toplumun dengesini bozar. Fitne, suç ve şerrin insanlar arasında yaygınlaşmasına sebebiyet verir.

08.05.2021

İslâm Milletinin ruh temellerini atan ilk muallimler, peygamberler, nebiler ve resuller olmuştur. Nitekim Platon için ‘Attika (Yunanca) dilinde konuşan Musa’ denilmesi, bunu göstermektedir. İnancı, bilgiyi, hayrı, erdemi, izzeti ve cesareti öğreten hakikat elçisi peygamberler, insanlığın muallimleridir. Devlet ve mektep, Topçu’nun deyimiyle, o kadar içiçe girmiştir ki, neredeyse tek bir kuruma dönüşmüştür. Daha sonraları devlet ve mektep ayrılsa da çok sıkı irtibatları ve ilişkileri devam etmiştir. Devlet aklı, muallim ve âlimin ‘emrinde’ olduğu sürece toplum şanlı ikballer yaşadı. Ne zaman ki, muallim, devlet adamının emir kulu haline dönüştü, işte o zaman cemiyet ve toplumda sıkıntılar baş gösterdi. Bunun en güzel örneklerini Osmanlı sarayında görmek mümkündür. Hükümdarlar, en kıymetli varlıkları evlatlarını/şehzadelerini, yani geleceğin yöneticilerini muallimlere emanet ettiler.

08.05.2021

Maarifin bugünün dünyasıyla yarışabilmesi ve ayakta kalabilmesi, muallimlerin ruh inkılabını gerçekleştirmelerine bağlıdır. Nurettin Topçu, köydeki çocuk ve gençlerin geleceği inşa etmelerini muallimlerin idealist olmalarıyla ilişkilendirir: ‘Ruhî inkılabın yapılabilmesi için sadece şöhretli saadeti üniversiteye doçent, profesör olmaktan başka emelleri bulunmayan insanlar değil; köyde yaralı bereli, gübrelik içinde dolaşan daima mustarip ve kim olduklarını bilmediği birtakım efendilere uşak olmaya mahkûm, büyük ecdadının tarihinden getirdiği zeka kabiliyetlerini her gün toprağa gömen köylü çocuklarına, insanlık için örnek olacak bir medeniyetin sahipleri haline getirmeyi ülkü edinen profesörler lazım.’ Böylece idealist üniversite hocalarının rehberliğinde yetişen ‘tam kültürlü’ muallimlere ihtiyaç duyulmaktadır.

30.04.2021