Sezgin oryantalistlerin, İslâm medeniyet ve kültürünü araştırma azim ve kararlığını zihinsel karışıklıklar içerisinde değerlendirmekte; uyku, yemek, aile ve dostlarından feragat ederek oryantalist öncüllerinin önüne geçmeyi ilmî ve ilahî bir amaç haline getirmektedir. Kendisinin yirmi sekiz yılını aldığını söylediği coğrafya alanından söz ederken, bu konuda özel bir örneği hatırlatmaktadır. Fuat Sezgin, Ignas J. Kraçkovski (ö.1951) isimli Rus oryantalistten bahsederken, onun İslâm beşerî coğrafyası üzerinde büyük bir heyecanla otuz yıl çalıştığını, bu büyük emeği onun eserini okurken hissettiğini söylemektedir. Kendi kendisine şu soruyu sormadan edemez: “Acaba sen mi bu kültürü daha çok seviyorsun, yoksa bu Rus mu?”

14.03.2019

Uluslararası katılımlı Hacı Bayram-ı Veli Sempozyumu’nun ikincisi 3-4 Mayıs 2017 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirildi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı himayelerinde; Ankara Kalkınma Ajansı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Ankara Büyükşehir Belediyesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) ve Kalem Vakfı’nın organizasyonu ile gerçekleşen programda, Hacı Bayram-ı Veli’nin düşün dünyası ele alındı. Sempozyum kapsamında Prof. Dr. Bayram Ali ÇETİNKAYA da bir tebliğ sundu.

13.03.2019

Fuat Sezgin, oryantalistlerin birkaç yüzyıllık gece gündüz yorulmak bilmeyen çalışmalarının bilimler tarihindeki önemini hatırlatırken, bunun çok önemli neticeleri olduğunun farkındadır. Ancak şu itirafta bulunmaktadır: “Bu yerin ne kadar büyük olduğunu gerçeğe yakın bir şekilde öğrenebilmekten çok uzağız veya hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz.” Oryantalistlerin binlerce etütlerine, yayınladıkları metinlere, yazdıkları Arap-İslâm edebiyatı tarihlerine, çıkardıkları ansiklopedilere ve dergilere insanlarımızın ‘yabancı’ kaldığını düşünen Sezgin, onlar hakkındaki olumsuz kanaatlerin Mısırlılarca ifade edildiğini belirtmektedir. Böylece oryantalistlerin İslâm bilimlerine hümanist gayelerle değil, misyoner bir ajanda ile yaklaştığı düşünülmektedir. Fuat Sezgin, sonuçları itibariyle ‘oryantalist’ veya ‘müsteşrik’ olgusunun, misyoner veya en azından ‘kuşkulanılan bir tip’ olarak algılandığını düşünmektedir.

10.03.2019

Yunanca bilmelerine ve bütün kadim bilim kitaplarına sahip olmalarına rağmen Yunanlıların mirasçıları Bizans, -Abbasi Halifesi Me’mun’un istediği- ellerindeki külliyatı, yeni bilimlere dönüştüremediler. Ama İslâm dünyası, Fuat Sezgin’e göre, tercüme, anlama, dönüştürme, geliştirme ve katkılarla bilim alanında büyük gelişme kaydetti. Avrupalılar, Müslümanlardan tercüme ettikleri bilimleri, öncesini bilmediklerinden Yunanlıların eserleri olarak tercüme ettiler. Önceyi bilmeyen Batılılar, Müslüman aklını ve birikimini de anlamakta zorlandılar, hatta anlamadılar. Sezgin, onların Müslümanlardan çevirdikleri eserlerin üzerlerine Yunanca bilim adamlarının isimlerini yazma gafletinde bulunduklarına dikkat çekmektedir. Fuat Sezgin, kendisine İslâm dünyasının geçmişindeki yüksek eğitim ve bilimden sonra, günümüzdeki durumu sorulduğunda bu sorunun cevabını vermekte zorlandığını belirtmektedir. Ona göre, Müslümanlar bugünün dünyasında, ilerlemiş ve gelişmiş ülkelerin gerisinde kalmaktan kurtulmak zorundalar.

07.03.2019

Müslümanların 800 yıl boyunca bilim alanındaki öncü rollerine dikkat çeken Fuat Sezgin, onların keşifler yaparak, ilimleri geliştirerek ve yeni ilimler kurarak geleceğin bilimlerinin ilkelerini belirleyip temellerini attıklarını hatırlatmaktadır. Ancak on altıncı yüzyıldan sonra bilim alanındaki bu öncü rollerini kaybeden İslâm dünyası, zaten Endülüs’ü fethederek, kendi haleflerini (Avrupa) seçmişlerdi. Nitekim Fuat Sezgin, Avrupa’da var olan bilimlerin, aslında İslâm bilimlerinin başka coğrafyalardaki devamı olduğunu söylemekteydi. O, yaptığı çalışmalarla Avrupa’da bulunan/gelişen bilimlerin, Müslüman bilim insanlarının ilerlettiği ilimler olarak kendilerine yabancı olmadığını göstermektedir. Fuat Sezgin, Batı’da bulunduğu sürece, bu bilimleri yabancı bulmadığını, dolayısıyla aşağılık duygusu yaşamadığını samimi bir şekilde bize ifade etmektedir. Bununla birlikte o, böyle düşünmeseydi, büyük bir özgüvenle dünya çapında kendi alanında hiç yazılmamış eserleri asla yazamayacağını ifade etmektedir.

03.03.2019

Seminerini takip ettiği Hellmut Ritter’in öğrencisi olması, onun için kolay olmamıştır. Fuat Sezgin, Ritter’in öğrenciliğine talip olduğunda ilk olarak ‘kaç saat çalışırsın?’ sorusuna muhatap olur. Zihninde bir hesap yapar: uyku, yemek ve dinlemeye sekiz saat ayırdığında geriye on altı saat kalmaktadır. O da hemen şu cevabı verir: “On altı saat çalışabilirim.” Ritter, Sezgin’in verdiği cevaptan memnun kalmaz. Öğrenci olma talebini reddeder. Sezgin, o gece uyuyamaz, öğrenciliğe kabul edilmemekten dolayı rahatsız olur. Ertesi gün,‘yirmi dört saat çalışırım’ diyerek tekrar talepte bulunur. Ritter, bu cevap üzerine Fuat Sezgin’in talebesi olma isteğini kabul eder.

28.02.2019

Fethedildikten sonra bir daha gayr-ı müslim toprağı olmayan, 1500 yıl boyunca Müslüman beldesi kalan Diyarbakır, ‘ne altından ne üstünden’ hiçbir zaman işgale uğramamıştır. Onu fetheden sahabîler, kendilerinden önce gelen tevhidin temsilcisi peygamberlerle kucak kucağa mübarek kabirlerinde komşudurlar. Anlatılanlara göre, Mekke ve Medine’den sonra en fazla sahabî kabri bu ruhanî şehirde bulunmaktadır. Tarih boyunca ilim, kültür ve sanat merkezi olmuş Diyarbakır, eğitim kurumlarıyla kadim eserleriyle, müzik ve yemek kültürüyle çağları beslemiş, ruhları ve bedenleri doyurmuştur. Diyarbakır, evrensel bir âlim olan Fuat Sezgin’in doğduğu Bitlis’e komşudur. Bu çerçevede İslâm şehri Diyarbakır, Kadim Akademi, İlim Yayma Cemiyeti ve Kayapınar Belediyesi’nin ortaklığıyla gerçekleştirilen önemli bir kongreye ev sahipliği yaptı. Bu kapsamda Uluslararası İslâm Bilim Tarihi ve Fuat Sezgin Sempozyumu, dünyanın bilim merkezlerinden gelen çok sayıdaki ilim insanının araştırmalarını sunduğu bir bilgi şölenine dönüştü.

24.02.2019

Kutsalın meyveleri olan akıl ve erdem, insana önce okumayı sonra da kalemle yazmayı öğretti. Kalemin yazdıkları kelamla varlık kazandı; kağıt ve kitapla da hayat buldu. Nihayetinde kalem, kelam ve kitap birbirlerini tamamlayan üçlü bir harmonidir. Birisinin yokluğu, diğerleri için bir eksikliktir. Levh-i mahfuzda yazılanlar, erdemin ve mutluluğun gerçekleşmesi için dünya âlemini bir imkânlar alanı görmektedir. Mutluluk, kutsal ve aşkınlığın manevî zevkiyle kemale ulaşır. Ancak inanç ve metafizik alan, büyük ruhî lezzetler yaşatmakla birlikte, istismar ve ihtirasların vasıtası haline de gelebilir. Bunlara karşı yapılması gereken, fazilet zırhına bürünmektir. Bu koruyucu kalkan, hazzın her türlüsünü bertaraf etmeye muktedirdir. İlahî uyarıların ibretlerle buluşması, erdemsizliğin ortadan kalkarak, huy haline gelmesini engellemektedir.

21.02.2019

Allah’a adanma, ilahî olana karşı ihtiram, mukaddesatın en üst kutsallarıdır. İnsanlık tarihi, bir anlamda kutsalın da tarihidir. Devletler ve medeniyetler, kutsallar üzerine inşa edilmiş uygarlık birikimleridir. Mukaddesleri olmayan hiçbir toplum, uzun ömürlü varlık gösterememiştir. Aziz kabul edilen ve uğrunda ölümü göze alınan değerler, cesaret ve varoluşun simgeleri olmuşlardır. Tevhid çizgisinde varlık kazanan mukaddes ilkeler, insanlığa değer, sevgi ve barış taşımışlardır. Bunun sonucunda ahlâkî olgunluk, insanî şeref ve onur, bir başka ifadeyle beşeriyetin değeri ve kazanımları hâsıl olmuştur. Kutsala hürmet ve saygınlık, amaç yerine araç haline dönüştüğü dönemlerde yıkım başlamıştır. Felaket ve sefalet, kutsalları yok etmeye, onları vasıta haline dönüştürerek dünyevi rant ve menfaate tahvil etmeye çalışanların sonu olmuştur.

18.02.2019

Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya 15-17 şubat 2019 tarihlerinde Diyarbakır'da gerçekleşecek “Uluslararası İslam Bilim Tarihi ve Fuat Sezgin Sempozyumu”nda “İhvan-î Safa Felsefesinde Bilimler ve Tasnifi” başlıklı tebliği sunacaktır.

13.02.2019